H. G. Wells deyince akla, onun unutulmaz kitapları gelir. “Dünyaların Savaşı”, “Zaman Makinesi”, ünlü “Doktor Moreau’nun Adası”, “Görünmez Adam”, “Efendi Uyanıyor” vs… Tüm bu kitapları su içer gibi okumuştum. En etkilendiğim ise “Görünmez Adam” ile “Efendi Uyanıyor” kitapları oldu.
‘Efendi Uyanıyor (The Sleeper Awakes)”, edebiyat tarihinin ilk distopyası da olarak da biliniyor. Trajik bir uyanış deyim yerindeyse. İki asırlık bir uykudan uyanan bir kişi kendisini hiç bilmediği bir ülkede bir iktidar savaşının tam orta yerinde bulur. Distopik bir ülkede, Konsey’in acımasız despotik yönetimi altında uyanan Graham, kendisinden bekleneni bile tam olarak anlayamadan olayların akışıyla sürüklenir.
“Benim de hayalini kurduğum yeni bir dünya ümidi. Özgürlük… Mutluluk… Gerçekten de rüya mı bunlar?” (H. G. Wells: Efendi Uyanıyor, sayfa 187, https://www.kitapyurdu.com/kitap/efendi-uyaniyor/292007.html )
Özgürlük belki bir rüya değildir, ama kitabın kahramanı ve uykudan uyanan Graham bir rüyada gibi yaşamaktadır. Neyin gerçek, neyin rüya olduğu belirsizdir onun için.
“Dünyanın her yerine savaşların son bulabileceği umudunu yaymıştık. Tüm erkeklerin ve kadınların, özgürlük ve barış içerisinde yaşayabileceği bir dünyanın hayalini kuruyorduk. Ne oldu bizim bu umutlarımıza? İki yüz yıl sonra insanlık nasıl bu noktaya geldi?” (Age, sayfa 238)
Ama despotluğun egemen olduğu o acımasız distopik dünyada yalnızca iktidar savaşları vardır. Ve halk tutsaktır. Umudu ise uyanan ve Efendi olarak bilinen Graham’ın kendisini kurtarmasıdır. Graham ise olayı tam olarak kavramış bile değildir.
İktidar mücadelesinin tekrar eden sarmalı, hep aynı otoriterliğe götürüyordu kaçınılmaz olarak halkı.
“Özgürlük diye bir şey yoktur. Yalnızca bilgelik ve öz denetim vardır. Özgürlük içimizdedir. Varsayalım ki, mümkün değil ama bu yürüyen mavili aptallar bir şekilde bizi yenmeyi başardılar. Sonra ne olacak? Ne olacağını söyleyeyim size. Başka Efendilerin eline düşecekler. Koyunlar olduğu müddetçe onları avlayacak kurtlar da olacaktır.” (H.G.Wells, age, sayfa 196)
Bu noktada yazar, iktidar kavramının hangi ideoloji ya da inançla yükselirse yükselsin hep aynı kaçınılmaz sona doğru ilerlediğini tespit ediyor. Max Stirner’in “Devrim, şu bildik efendiyi tahtından indirdi ama, Efendiyi yok etmedi;” dediği gibi .
Wells’in ayrıca gelecekle ilgili birçok öngörüsü de gerçekleşti. O distopik ve bilim kurgu kitapların yazarı olduğu gibi aynı zamanda bir fütürist idi.
Bilim kurgu türünün babalarından birisi olan H. G. Wells yalın ve akıcı dili ve usta olay kurgusuyla okunması insana zevk veren bir yazar. Kitapları bittiğinde, keşke bitmeseydi diyebilirsiniz benim gibi.
Erol Anar
